[INS: :INS] Facebook ile bağlan Giriş Yap Haber Bildir Haber Bildir Anasayfa Haberler Yazarlar Spor Galeri Video Konular Bir Bakışta Bugün K24 Söyleşi Diğer Basında Bugün Mizah Dergileri Hava Durumu Döviz [INS: :INS] [INS: :INS] T24 Yazarları Atilla Dorsay Atilla Dorsay al.dorsay@superonline.com RSS Beslemesi Elif Şafak'ın son romanı: "Tanrı üzerine dersler" ve ötesi... - A facebook Paylaş twitter Paylaş TARİH 24 Temmuz 2016 00:00 Tweet Şu zor günlerde aklımızı, dengemizi, enerjimizi tümüyle yitirmemek ve bir tür bitkisel hayata girmemek için tutunacağımız sayılı şeylerden biri yine sanat. Bakınız şu sözlere: “Merak ediyorsanız Tanrı’yı, ne olur yalnız dine odaklanmayın artık… Matematiğe, fiziğe, müziğe, resme, şiire, dansa başvurun. Sanat özünde bir arayıştır. Tanrı bilimi de arayıştır. Tanrı’ya inansanız da inanmasanız da, konuya yaratıcılıkla yaklaşabilirsiniz.” Bu sözler, son tatilimde okuduğum birçok kitaptan biri olup burada sözünü edeceğim romandan geliyor. Yani Elif Şafak’ın “Havva’nın Üç Kızı.” Şu günlerde ben de benzer bir şey yapıyorum. ‘Tanrı arayışı’ içinde değil, ama ülkemde olup biten şeylere bir anlam ve izah arayışı içinde sanata sığınıyorum. [INS: :INS] Bu yılki yoğun ‘yaz okumaları’mın (eleştirmen Rauf Mutluay’ın ruhu şadolsun: Bu deyimi ona borçluyuz) en önemlisi olan bu romana bir okur gözüyle bakmaya çalışacağım. Diğer kitaplardan belki ilerde söz ederiz. Roman 2000’lerin başlarında, kaderleri ünlü Oxford üniversitesinde kesişen üç kadına dayanıyor. İstanbul’da iyi bir aileden okumaya gelen ve inanç konusunda arayış içinde olan Peri. İran kökenli delişmen, özgür ve koyu feminist Şirin. Ve farklı kökenlerine karşın İslam’a tam anlamıyla iman etmiş Mona. Yazarın deyimiyle, Şaşkın, Günahkar ve İnanan. Ya da, Arapça sözcüklerle Mütereddid, Münkir ve Mümin. Kadınların üçü de müslüman. İnanç arayışı ve bunun özgür, çağdaş ve akılcı bir zihniyetle karmaşık ilişkisi, romanın ana temasını oluşturuyor. Ancak bu temel tartışma ilginç bir öyküyle destekleniyor. Oxford’da bir hoca, “Tanrı üzerine” temalı bir dersi olan Prof. Azur, üç genç kızın buluşma merkezi oluyor. Azur başlıbaşına bir öğreti, bir ekol. Şöyle deyişleri var: “Onlar mutlaklık arıyor, bense diyorum ki mütereddit olmak nimettir. Mutlaklık donuk zihniyetlerin eseridir. Arayışlar ve kafa karışıklıkları ise zeka belirtisidir.” “Kafa karışıklığı nimettir. Meraksa kutsaldır. Merak etmeyen insan gelişemez. Gelişemeyen insan yerinde sayar.” Bu tartışmalar içinde Peri, hocanın dersleri ve Oxford’un özgürlük havası içinde kendisine bir yol arıyor. Namazında-niyazında, üstelik hurafelere meraklı bir anne ve koyu materyalist, bohem bir baba arasında bölünmüş genç kız, öte yandan da Azur’a garip biçimde bağlanıyor. Bir tür yaşanmayan aşk hikayesi… Peri kendi deyişiyle “Arafta. Mütereddit. Henüz karar vermemiş, halen sorgulamakta. Ve de “İnanç dediğin bireysel, kişisel, içedönük ve ömürboyu süren bir seyrüsefer değil miydi?” ya da “Bence Tanrı bir lego seti. Herkes kendine göre inşa ediyor sanki” diyebiliyor. Roman 2016’da İstanbul ve 2000-2002’ lerde Londra- Oxford arasında gidip geliyor. Araya yer yer 1980’lerin İstanbul’u da giriyor: Peri’nin gençliğini anlatmak için... Bu karmaşık yapının iyi kurulduğu ve geriye/ileriye gidişlerin romana rahatça yedirildiği söylenebilir: Şafak’ın başlıca erdemi olarak… Elif Şafak'ın yeni romanı: Havva'nın Üç Kızı Roman polisiye biçimde (Şirin’in karanlık bir İstanbul sokağında darpedilip soyulması) başlıyor ve öyle bitiyor (Boğaz yalısındaki davetin silahlı serserilerce basılması). Her iki olay da inandırıcı biçimde verilmemiş. Özellikle final... Silahlı haydutların bastığı ve konukları rehin aldığı bir yalıda, bir gömme dolabın içinde mahsur kalmış Peri’nin Oxford’daki eski hocası, ilham perisi ve de ‘kurbanı’ Azur’la çok geç kalmış bir hesaplaşmayı telefonda yapması…Ve o hengamede İbn Rüşd veya İbn Arabi tartışmaları…Neredeyse bir tuhaf oyun, bir büyük şaka gibi… Burada Elif Şafak’ın temel bir sorunu beliriyor: Popüler yazar yanı eksik. Popüleri bilinen anlamında kullanmıyorum: Nitekim bu romanı da tam 200 bin basıldı ve geçenlerde yayınevi (Doğan Kitap) bunun tükendiğini açıkladı. Öncelikle pek okur-yazar olmayan ülkemizde bu büyük başarı için Şafak’ı kutlamak gerekir. Ben de kutluyorum. Ama aslında polisiye türe yakın bu bölümlerde, Şafak başarılı olamıyor. Çağdaş temaları yakalayışı, romanın yapısını kurması, özgün kahramanlar yaratması tamam. Ama o eylem bölümlerinde kalemi biraz güdük kalıyor bence… Yazarımız kendi başına bir küçük kasaba olduğu anlaşılan Oxford’u avucunun içi gibi biliyor. Bu da yapıta belki İngiliz okurun daha iyi değerlendireceği bir gerçeklik duyusu katıyor. Zaten Şafak’ın artık romanlarını İngilizce yazması ve sonradan dilimize çevirmesi bunu göstermiyor mu? Bu roman da öyle olmuş ve Türkçe’ye Omca A. Korugan’la birlikte çevirmişler. Ama özellikle bir sözcüğe takıldım. Daha ilk sayfada şöyle deniyor: “Hiçkimse, en aklıselim görünenler dahi, delilikten muaf değildi” Sayfa bir gol bir derken, biraz ilerde şöyle yazıyor: “Dün aklıselim olan yarın deli damgası yiyebilirdi” Böylesine ünlü bir yazarı dili için eleştirmekten nefret ediyorum. Ama mecburum: Aklıselim, sağlam akıl, daha doğrusu sağduyu demektir. Yani bir isimdir, sıfat değil. Özetle ‘aklıselim bir insan” denemez, “aklıselim sahibi bir insan” denmesi gerekir. Ayrıca bence yine önemli bir yanlış, daha doğrusu eksiklik var. O da romanın ana ve temelde olumlu baş kişisi Şirin’in yıllar önce o sevdiği adama yaptığı “ihanet”; bir küçük jestiyle (daha doğrusu bir küçük jestte bulunmaktan kaçınarak) onun kariyerine verdiği büyük zarar. (Onun için, yukarda Azur konusunda ‘kurbanı’ dedim) Bunun açıklaması yok gibi… Ayrıca şu da sorulabilir: Din kurumu, hangisi olursa olsun bir dinin tabiatı, temel yapısı ve genelde inanç denen şey, acaba bu denli şüpheyi, akılcılığı, özgür tartışmayı ve fikir jimnastiğini kaldırır mı? Dogma dediğimiz kavram, hemen her dinde var olan ve akılla, mantıkla kavranması mümkün olmayan şeyleri (örneğin Hazret’i İsa’nın Bakire Meryem’in çocuğu olduğunu) o inancın temel harcı sayan bir uygulama değil midir? Tüm insanlık tarihi boyunca varolmuş ve bugün de varolan… Ama bunu bir eleştiri olarak yazmıyorum. Tersine, Elif Şafak’ın hele günümüz Türkiye’si, giderek dünyası için artık böylesine güncellik kazanan ve felsefeye uzanan bir alandaki bu çabasını önemsediğimi belirtmek istiyorum. Kitaptaki şu sözler bile önemli değil mi: “Öfkeli, dediğim dedik, kibir küpü tiplerle Tanrı konuşulmaz. Tanrı’yı ancak mütereddit, mütekamil, mütefennin, mütevazi ve mürtefi insanlarla konuşabilirsin”. Bu arada, bunca Arapça sözcüğü dağarcığına katmış bir yazarın aklıselim’ı böylesine yanlış bilmesi daha da göze batmıyor mu? İşin özüne dönersek…Oxford üniversitesinde gerçekten de “Tanrı üzerine dersler” veren bir kürsü var mı, hiç oldu mu? Bilmiyorum. Ama bu olasılık bile kendi başına ilginç ve önemli değil mi? İnanca ve temeli olan dogmalara karşı değilim, zaten olunamaz da… Ama inancın bir ölçüde bilime yaslanması, şüphenin süzgecinden geçmesi ve akılla bir ortak nokta araması bana cazip geliyor. Kitabın gördüğü büyük ilgiyse, olasılıkla çok da yalnız olmadığımı gösteriyor. YARIN: MURİEL HANIM’IN VEDASI [INS: :INS] ETİKETLER atilla dorsay t24 köşe yazısı [INS: :INS] [INS: :INS] Timeline image SONRAKİ YAZI Muriel Hanım Türkiye'ye veda etti 25 Temmuz 2016 00:00 ÖNCEKİ YAZI Remember: 70 yıl sonra, intikam peşinde!.. 23 Temmuz 2016 00:00 Timeline image Okuyucu Yorumları İlginizi çekebilir Hasan Cemal: Yazılarımı en çok iki hafta süreyle kestim, demokrasi, hukuk ve özgürlük mücadelem sürecek Hasan Cemal: Yazılarımı en çok iki hafta süreyle kestim, demokrasi, hukuk ve özgürlük mücadelem sürecek Hasan Cemal, yazı yazmayı bıraktığı yönündeki iddiaları yalanladı Star yazarlarından İmamoğlu'na: Sinsi; imam hatiplerden IŞİD militanı çıkmaz! Star yazarlarından İmamoğlu'na: Sinsi; imam hatiplerden IŞİD militanı çıkmaz! Mustafa İslamoğlu, "İmam-Hatip ve ilahiyat müfredatı değişmedikçe bu memlekette geleceğin IŞİD'çileri yetişmeye devam edecektir" demişti Prof. Sencer Ayata yazılarıyla T24'te Prof. Sencer Ayata yazılarıyla T24'te Prof. Ayata: ODTÜ'den Oxford ve Harvard'a, akademiden siyasete... Diyarbakır Belediyesi'nde tabela değişti; Amed gitti, T.C. geldi Diyarbakır Belediyesi'nde tabela değişti; Amed gitti, T.C. geldi Yeni tabelanın önünde poz veren kayyım Cumali Atilla, "Dillerimiz çok güzel" dedi ​Akit yazarı: Demokrasi denen dolma bu, midesi alana afiyet olsun! ​Akit yazarı: Demokrasi denen dolma bu, midesi alana afiyet olsun! "Düşük yoğunluklu demokrasinin imtiyazlı sırtlanları hiç vakit geçirmeden buralara gözlerini diktiler" Emekli Albay Üçok: Süreç böyle devam ederse, TSK Amerikancı darbe yapacak, FETÖ'cüler serbest kalacak Emekli Albay Üçok: Süreç böyle devam ederse, TSK Amerikancı darbe yapacak, FETÖ'cüler serbest kalacak "Erdoğan’ın başına bir şey gelirse 3 ay içinde bu ülke tepetaklak döner" [INS: :INS] İlgi Gören HaberlerTüm Haberler Barbaros Şansal saldırıya uğramadan önce CNN Türk sunucusu böyle demişti: Haddi bildirilmeli! Barbaros Şansal saldırıya uğramadan önce CNN Türk sunucusu böyle demişti: Haddi bildirilmeli! Emniyet, Reina saldırganının fotoğrafını paylaştı Emniyet, Reina saldırganının fotoğrafını paylaştı Havalimanı apronunda linç girişimine uğrayan Barbaros Şansal, gözaltına alındı! Havalimanı apronunda linç girişimine uğrayan Barbaros Şansal, gözaltına alındı! Reina saldırısını düzenleyen terörist böyle kaçmış! Reina saldırısını düzenleyen terörist böyle kaçmış! Reina saldırısının ardından doktorlar WhatsApp'tan organize olmuş: Çoğunun kafasına ateş edilmiş! Reina saldırısının ardından doktorlar WhatsApp'tan organize olmuş: Çoğunun kafasına ateş edilmiş! [INS: :INS] Bizi Takip Edin IFRAME: //www.facebook.com/plugins/likebox.php?href=https3A2F2Fwww.facebook. com2FT24comtrwidth=300height=258colorscheme=lightshowfaces=trueh eader=falsestream=falseshowborder=trueappId=216280681829214 [INS: :INS] İlgi Gören YazılarTüm Yazılar Nurcan Baysal Masum insanlar ölmüş! Sevinenler var! author Metin Gürcan Reina saldırısı ve ‘askerleşen’ siviller author Akdoğan Özkan Acaba cehennem böyle bir yer olabilir mi? author Metin Münir Yorum ötesi bir ülke author Seyfettin Gürsel Durgunluğun eşiğindeyiz author [INS: :INS] [INS: :INS] Bizi Takip Edin IFRAME: //www.facebook.com/plugins/likebox.php?href=https3A2F2Fwww.facebook. com2FT24comtrwidth=300height=258colorscheme=lightshowfaces=trueh eader=falsestream=falseshowborder=trueappId=216280681829214 [INS: :INS] Bizi Takip Edin IFRAME: //www.facebook.com/plugins/likebox.php?href=https3A2F2Fwww.facebook. com2FT24comtrwidth=300height=258colorscheme=lightshowfaces=trueh eader=falsestream=falseshowborder=trueappId=216280681829214 [INS: :INS] Bizi Takip Edin IFRAME: //www.facebook.com/plugins/likebox.php?href=https3A2F2Fwww.facebook. com2FT24comtrwidth=300height=258colorscheme=lightshowfaces=trueh eader=falsestream=falseshowborder=trueappId=216280681829214 [INS: :INS] Bizi Takip Edin IFRAME: //www.facebook.com/plugins/likebox.php?href=https3A2F2Fwww.facebook. com2FT24comtrwidth=300height=258colorscheme=lightshowfaces=trueh eader=falsestream=falseshowborder=trueappId=216280681829214 [INS: :INS] Haberler Tüm Haberler Gündem Hasan Cemal: Yazılarımı en çok iki hafta süreyle kestim, demokrasi, hukuk ve özgürlük mücadelem sürecek Medya Star yazarlarından İmamoğlu'na: Sinsi; imam hatiplerden IŞİD militanı çıkmaz! Medya Prof. Sencer Ayata yazılarıyla T24'te Gündem Diyarbakır Belediyesi'nde tabela değişti; Amed gitti, T.C. geldi Foto-Haber Tüm Galeriler [list586868359.jpg] Çizgilerde bugün (3 Ocak 2017) [list194075533.jpg] İşte Reina'ya saldıran teröristin fotoğrafları! [list075029161.jpg] İyi ki doğmuşsun Barış Manço! [list1-ocak-trumpin-baskanlik-koltuguna-oturmasi267887598.jpg] 2017’de dünyamızı değiştirebilecek 9 olay [listriza-kocaoglu083328353.jpg] Ünlülerden Reina saldırısına tepkiler Video Tüm Videolar Video Ayın golünü kanserle savaşan Bradley Lowery attı! Video Köye 'gogle' geldi Video Caner Erkin ve Şükran Ovalı evlendi Video 2016'nın en iyi 10 golü Video Yolcu otobüsü peronda yandı Konular Tüm Konular Konu Başlığı İstanbul'da yılbaşı katliamı Konu Başlığı Rusya'nın Ankara Büyükelçisi'ne suikast! Konu Başlığı 'Türk Tipi Başkanlık Sistemi' Meclis'te Konu Başlığı İstanbul'da çifte terör saldırısı! Konu Başlığı ABD'nin sürpriz seçimi; işte Trump'ın başkan olmasıyla ilgili tüm haberler T24 © Tüm hakları saklıdır. T24 Mobil Facebook Twitter Tumblr Instagram Google Yazarlar Ahmet Sever Ahmet Talimciler Akdoğan Özkan Asena Özkan Atilla Dorsay Aydın Engin Aziz Çelik Bekir Ağırdır Celal Başlangıç Çiğdem Anad Doğan Akın Erdoğan Aydın Hakan Aksay Hasan Cemal Ilgın Yorulmaz Metin Münir Murat Belge Murat Paker Nil Aldemir Nilüfer Göle Nurcan Baysal Ömer Faruk Gergerlioğlu Ömer Taşpınar Oya Baydar Rıdvan Akar Selçuk Demirel Semra Somersan Sencer Ayata Seyfettin Gürsel Sibel Yerdeniz Tan Oral Tarhan Erdem Türkay Demir U. Ozan Darıcı Ümit İnatçı Ümit Otan Umut Ozan Darıcı Vecdi Sayar Yalçın Doğan Yusuf Nazım Zeynep Aksoy Kategoriler 15 Temmuz Darbe Girişimi Advertorial Bilim / Teknoloji Çevre Dünya Eğitim Ekonomi Gündem Kültür-Sanat Magazin Medya Özel Dosya Politika Sağlık Sosyal Güvenlik Söyleşi Spor Yaşam T24 Hakkında Destekleyenler Reklam Haber Bildirimi Kullanım ve Gizlilik Şartları