Futtan fon newonde

yaxare yigo ri katta Faaren ŋa kisiyen do neeman w’a kanma , A ti(( Eh Alla Faare! In da du kin’an ŋa. Faaren d’a faayi kisiyen do neeman w’a kanma ,A da faayinden setundi katt’a yi n’a yanqandi, ken falle, A d’I yinmen yonko, yaxare ked a wucci gille sigi, yigo yogo xusa giri, a ti: Eh Alla Faare: gelli, An faaju gant’a yi , a yaxindin ke yi. A jaabi: yaala fo w’an maxa n’a kin’a yi futtan fo yi ba? A ti: fowofo nt’I maxa m’a ganta t’I dank e junme (fendeli)! Faaren jaabi: fo muuru har’an da ña mexen doronman ya, a muurund’a ma fo kita. Faaren jaabi kisiyen do neeman g’a kanma : yaala fo w’an maxa gelli Quraanan ŋa ba? A ti yabo ke soors do ke soora .A jaabi: in d’a yaxind’an ŋa ti fo be g’an maxa gelli xuraanan ŋa)).
 ken d’a koyi nan ti haqe dura nta futtan fon ŋa , yaxan renmon filli gana gemu haqe be di m’I biisaamon gana gemu fun be di.
 I da hadiisen raga bakka Salamata Faaba maxa Abudurahamaani renme ga ni, a ti: (( in da Aisa tirindi tankan gan duŋe bakk’a maxa :nan ti Faaren futtan fon ñi manime yi kisiyen do neeman g’a kanma? A ti: A futtan fon ñ’I ka gumun da Uqiyanu tanmi do fillo do taxande))
xa r’o na xaranmoxo Alihaji Umaru tuure terinka nan bogu Ganbiya Bajaxakunda , a gad afo be ko sooninkara yaxun kanma.
A ti:
1. kaagun burun taqi burun ri mugi * nan fate xusu xoora dugunde maxa.
2. yaxarin xusu saara wa yinbe noxo * gell’an dugund’a ya xu su maxa.
3. Bira be kiinen ga tirind’a maxa * I ma hanmi t’a haaju suronde maxa.
4. I da laada burun ko nan r’I wara * kiinen kanma yi ti gaare maxa.
5. Gell’an gada kun kita n’I su kafu * futte do jogoonu wa toora maxa.
6. Gell’an gama fo kita duudoxo * an nan fate yaqi tirinde maxa.
7. I da kitten konko yaxu su ma ña * fuqaare yaxu su wa toora maxa.
8. I da yaqen falla nan r’a wara * konpo duuron noxon di ti toora maxa.
9. Yille su gana kar’a na ri sigi * nan bange biraado tirinden maxa.
10. Ken wase junuubu su ya kallu maxa * sakka kiine be su ga toora maxa.
11. Tugura gumu xooron d’Alla kuta * do lenme yaxu su ya gaare maxa.
12. I d’a faayi tono ya y’I du da yere * x’I na ri xasaara ti kaane maxa.
13. Semuntaaxun ken ma ña duudo xoto * an nan fate yaqe y’I kiina maxa.
14. Yaxarin buru renme duna di yere * toxo falle sooron su kaane maxa.
15. Woli xoore be su gar o ke duna * kamaanen d’I kuyen kin’I saara maxa.
16. Saara yaxaru xa da duudoxoto * a xa nan muñi kiine su toora maxa.
17. Yaxarin saarano xa sinme siri * a xa nan maxa faasa ti lenme maxa.
18. Yaxunun bonoyen sababun wa mene * kiine su ga tore t’I yaqen maxa.
19. Xusu xoore be su gad’I ma baga * xus’a kin’I kiina baraaje maxa.
20. Ken falle bone sun da r’a kita * saaxe kahu faabe junuubu maxa.
21. Birabe yaxare gad’I kiina kita * man d’a xa malind’a xusaaxu maxa.
22. Yaxanbaane be su wa roon’I du da * xusu xooron kanma ti sange maxa.
23. Goro kettun na bogu jeeni muso * nan r’I kini saara bure su maxa.
24. Xa da yaqun su tox’I kiina maxa * birabe kiine su ga hanm’a maxa.
25. Bari n’a raga kan di ken ma siro * xa kan’Alla yi kaane kuralle maxa.
26. Xa xus’I kin’I kiina xa duudoxoto * a xa nan xusa baari junubu maxa.
tuure

Saaranon filli wasu xannu maañu yigon do maañu yaxaren da

 Anasi ti(( Faaren sahaabanun ñ’I gana yaxare su halla katt’I kiina yi : I ñ’a ñaamarini ti kiinen sorogonden ŋa d’a haqun korosinde)).
Jaafar wasu xannen terinka , I ren yaxaren da, A ti(( in w’an gongono bakka suuxen ŋa; an n’a tu suuxen ya ni yaxu kutten xari lenme( baahin renmen)ŋa! in w’an gongono bakka jeregindi gaben ŋa; an n’a tu, a wa xonnaaxun xeyini. a w’an kanma ti kalin (kalen)ŋa ; yanbe foonun su yanbe fon ya ni , tima liŋun su fo sennen ni jin ya yi)).
Amaamata bintu Alhaarisi wasu xannen terinka, II ren yaxaren d’a ga ñi halle: a ti: Eh in ren yaxare . yaxare gan ñi kaarini kiine din nan t’a saaranon ni bannanun ya yi ma nan ti, a saaranon faajun w’a yi, an ken yi kaarini, xa yaxarun tage yigun ya da yugun xa tage yaxarun ya da!
An na ku fiinu tanmi 10 tang’an kiina da:
1- an n’an du maxayanqand’an kiina da.
2- An n’an kiina terinka n’a ñaamari-xannen raga.
3- A yaaxen nan maxa soxu fo ŋariñanŋe di gell’an ŋa.
4- An maxa tima bure mugu, an ŋa.
5- An n’a yige waxatinun korosi.
6- An n’a xenqe waxatinun xa korosi.
7- An n’a naaburen korosi.
8- An n’a koren korosi.
9- Maxa, a ñaamariyen kuta.
10- Maxa, a gundo sanqi.
Ba Madikaman t’I ren yaxren d’a ga yaxini:
An kiina gana xot’an ŋa sefene, an na xot’a yi kuurunu, an da xot’an ŋa terene, an na xot’a yi taaxunu, an da xot’an ŋa naaburi muurini, an na xot’a yi , a marana.
ken wure ya ni : an kiinan da yi sefen’an da, an n’a sefon terinka,
An nan taaxu, an batten di , an nan maxa ña teraana yi,
An n’a naaburun d’a koren koroosi.
ken maanan ni : kan ni yaxaren ya yi, a ni yaxaren ya maxa. Aken do bonoye ma xawa, ken falle foo wo foo su nta genme.
Sooninkon ti: yaxare ganta ka di selinŋun ya jagene
Ganni sooninkara ren-yaxaren gan ñi dagana ka di saaranon n’a taaxundi, I na sef’a da na wasu xan xoto kin’a yi , hari ken yaxare ganta yigo ke mulla , a wa taaxunu ti saarano ku digaamun ŋa.
Yigon xa wa ken moxo bane di.
Ken ya ni sooninkon ga tini sere sun sinme do yaxu ro koota digaamun ŋa.
Xa, o ga da ku wara lenki yaxu bakken ga gabo sooninkara,in na ti duna yinme su.
Ken di maaren yaxare, an kiina doro, an n’a haqun kin’a yi , an nan toron bogu menjan burun do teran-ren burun digaamun wure.