اداره ارتباطات تاجیکستان: اینترنت را منبر نفرت و حقارت نکنید

در تابستان سال گذشته برخی از سایت‌های اینترنتی رسانه های مستقل و خارجی بسته شدند

اداره ارتباطات تاجیکستان با صدور بیانیه ای از مسئولان شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی و رسانه‌ها خواسته است که از نشر سخنان توهین‌آمیز و افکار و عقاید افراط‌گرایانه در شبکه جهانی جلوگیری کنند.

این نهاد تنظیم‌کننده ارتباطات در تاجیکستان نوشته است که عده‌ای از کاربران اینترنت ضمن نوشتن یادداشت‌ها و نظرات خود در صفحات اینترنتی از سخنان قبیح و توهین و دشنام استفاده می‌کنند. این بیانیه دو روز قبل به شرکت های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی ارسال شده است.

در نامه اداره ارتباطات آمده است: "اینترنت را منبر آزاد می‌گویند و آن واقعا منبر آزاد است. خدمات علاقه (اداره ارتباطات) کوشش به آن دارد که مردم از این آزادی به طور درست استفاده برند و از آن بهره‌برداری کنند. دستاوردهای اینترنت را در حیات روزمره خود استفاده برند و از سیاست پیشوایان کشور و جهان آگاه گردند."

اما مسئولان این نهاد از آن ابراز تأسف می‌کنند که امروز اینترنت را بعضی ها "به منبر دشنام و حقارت و نفرت تبدیل داده‌اند، که باید این عمل آنها محکوم شود." آنها می‌افزایند که این امر "به خلق و آداب تاجیکانه ما زیبنده نیست."

در این بیانیه آمده است: "سرقانون (قانون اساسی) تاجیکستان کفالت (ضمانت) داده است که هر یک شخص از اینترنت و دیگر واسطه‌های اخبار عموم استفاده برد، آزادانه فکر خود را بیان کند و در دایره قانون عمل نماید. ولی هیچ یک قانون کفالت نداده است، که اشخاص علیحده در اینترنت به تحقیر و حقارت یکدیگر و شخصیتهای علیحده دست زنند."

مقام‌های اداره ارتباطات تاجیکستان گفته‌اند که کاربرد الفاظ قبیح و توهین‌آمیز در اینترنت یک نوع "قانون‌شکنی" ارزیابی می‌شود. آنها از شرکت های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی مسئولان سایت‌های اینترنتی قاطعانه تقاضا کرده‌اند که آداب استفاده از اینترنت رعایت شود.

این درخواست اداره ارتباطات در حالی است که کاربران اینترنت پیش از این بارها شاهد مسدود شدن برخی از سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی در تاجیکستان بودند. به گفته ناظران، در بیشتر اوقات سایت‌هایی مسدود شده‌اند که در آنها افکار و عقاید انتقاد‌آمیز یا مخالف با دولت کنونی منتشر می‌شوند.

در تابستان سال گذشته بعد از عملیات نظامی دولت تاجیکستان در شهر خاروغ و بازتاب این وقایع در رسانه‌ها فععالیت برخی از سایت‌های اینترنتی مستقل و پایگاه‌های اینترنتی رسانه‌های خارجی برای مدتی مسدود شده بودند.

این امر به انتقادات گسترده‌ای در باره اداره ارتباطات تاجیکستان دامن زد. در پی این گروه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی مدافع آزادی بیان مقامات تاجیک را به سانسورگری متهم کردند و خواستار رفع محدودیت و مسدودیت سایت‌ها شدند.

در بیانیه خود، امور ارتباطات تاجیکستان نوشته‌ است: "خدمات علاقه (اداره ارتباطات) طرفدار آن است که در تاجیکستان فعالیت هیچ یک سامانه (سایت) محدود نشود. برای همین هم ما به همه مراجعت کرده، خواهش می‌کنیم که به قانون‌شکنی راه ندهند و آداب استفاد‌هبری اینترنت را رعایت کنند."

اداره ارتباطات از مالکان سایت‌های اینترنتی تقاضا کرده است که یادداشت‌ها و نظرات ارسال شده به سایت‌های خود را کنترل و تعدل (مدیریت) کنند.

در این نامه آمده: "پیش از همه ما از دارندگان سایت‌ها خواهش می‌کنیم که در کار خود مسئولیت بیشتر ظاهر نموده، طرز درست استفاده آن را به راه مانند و به تحقیر و تهمت در سایت‌های خود راه ندهند. باوری است، که در چنین مورد هیچ نافهمی میان استفاد‌ه برندگان و تنظیمگران باقی نمی‌ماند."

آقای عطایف می‌گوید مراجعتنامه اداره ارتباطات برای جلوگیری از نشر حرف‌های توهین آمیز در اینترنت اقدامی خوب است

هرچند به نظر می‌رسد که با پخش این بیانیه اداره ارتباطات تاجیکستان سیاست تازه‌ای را در زمینه مقابله با "اهانت‌ها و انتقادات اینترنتی" در پیش گرفته است، اما برخی از کارشناسان این بیانیه را نوعی هشدار تلقی می‌کنند.

آنها می‌گویند که در صورت اجرا نشدن این درخواست ممکن است اداره ارتباطات تاجیکستان در آینده با بهانه نشر افکار و عقاید و نظرات توهین‌آمیز یا تهمت‌آمیز به مسدود کردن سایت‌های اینترنتی جدی‌تر اقدام کند.

خود اداره ارتباطات این اقدام را قابل توجیه خوانده است: "در ده‌ها کشور مترقی دنیا فعالیت سامانه هایی را که تشویقات ضد دولتی می‌برند، به تحقیر و حقارت مشغولند، عمل‌های اکستریمیستی را تشویق می‌کنند، سازمان‌های تروریستی را دستگیری می‌نمایند، محدود و حتی بازمی‌دارند، که تاجیکستان ما نیز از این فهرست استثنا نیست."

در همین حال، سؤال مطرح این است که تا چه ‌اندازه کنترل یا پاکسازی سایت‌های اینترنتی از نظرات و توضیحات به گفته مقامات "توهین‌آمیز" امکان‌پذیر است؟

عسام‌الدین عطایف، رئیس انجمن فراهم‌سازان اینترنت در تاجیکستان، پخش بیانیه اداره ارتباطات را اقدام خوبی در جهت تنظیم کار سایت‌های اینترنتی می‌داند. به اعتقاد وی، پاکسازی سایت‌ها از چنین نظرات و توضیحات حتمی است ولی راه‌های مؤثر آن را باید پیدا کرد.

وی افزود: "در این مراجعتنامه از مسئولان شرکت‌ها دعوت می‌شود که به خودتنظیم‌کنی بگذرند. منظور تنظیم فنی نیست، بلکه جلوگیری از نشر الفاظ قبیح در اینترنت. این بدان معناست که در جامعه امروز ما مشکلات اخلاقی داریم و قبل از همه این حرف‌ها را افرادی پخش می‌کنند که در اینترنت مخفی ثبت می‌شوند."

اما به اعتقاد آقای عطایف، مسدود کردن دسترسی به سایت‌های اینترنتی برای رسیدن به این هدف مؤثر نیست و راه برون‌رفت از این مشکلات را فراهم نمی‌کند.

از سویی دیگر، امروز تنها خبرنگاران و مسئولان شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی نیستند که از اینترنت استفاده می‌کنند. بر اساس آمار رسمی، شمار کاربران اینترنت در تاجیکستان، به بیش از ۳ میلیون و هفتصد هزار نفر رسیده است، که بیش از پنجاه درصد آنها جوانان بوده‌اند.

دلشاد می‌گوید مخالف کنترل اینترنت است

دلشاد نعمت‌اف، یک ساکن جوان شهر دوشنبه، می‌گوید که جانبدار آزادی اینترنت است و در تدابیر شرکت گوگل google برای تأمین آزادی و جلوگیری از مسدودیت اینترنت سهیم است.

وی افزود: "من فکر می‌کنم، که کنترل مستقیم فعالیت اینترنت نقض حقوق کاربران است. هر شخص حق دارد که آزادانه در اینترنت افکار و عقیده خود را در باره جنبه‌های مختلف زندگی و فناوری ابراز کند. اما من مخالف آن هستم که از اینترنت چون منبر برای فحش دادن استفاده کنند."

آقای نعمت‌اف می‌گوید که شیوه ابراز افکار و ‌اندیشه در اینترنت به سطح مدنیت جوانان بستگی دارد. به گفته وی، حق بلوک کردن یا پاکسازی سایت‌ها از افکار و نظرات توهین‌آمیز با آنهایی است که گردانندگی سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی را به عهده دارند.

در پی وقوع تحولات موسوم به "بهار عربی" در کشورهای خاور میانه‌ و شمال آفریقا، طی دو سال اخیر گرایش مردم به اینترنت در تاجیکستان افزایش یافته است.

امروزه مردم بیشتری از شبکه‌های اجتماعی، از جمله فیس‌بوک facebook و یوتیوب youtube برای ابراز نظرات سیاسی خود استفاده می‌کنند. در این دو سایت اخیراً تصاویر و ویدئوهای طنز‌آمیز درباره مقامات بلندپایه تاجیکستان منتشر شده‌ است.

بعد از اظهارات اخیر بیک ظهوراف، رئیس اداره ارتباطات تاجیکستان، درباره خواهش ملاقات او با مالک فیس‌بوک تصاویر و ویدئوهای طنز‌آمیز و افکار و نظرات انتقادی در باره او خیلی زیاد پخش شده است.

تحلیلگران می‌گویند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در تاجیکستان که پاییز امسال برگزار می‌شود، مقامات تاجیک از اثرات احتمالی اینترنت بر افکار عمومی و احتمال تکرار سناریوی کشورهای عربی به شدت نگرانند.